Türk Düğümlü Halılar Atlası projesine dair düşüncelerini ve halıcılığın detaylarını paylaşmak üzere Uşak’ta düzenlenen seminerde konuşan Dokuyan Eller Halı-Kilim Evi Sorumlusu, Sanat Tarihçisi Mesut Kaya, geleneksel halıcılığın inceliklerini gözler önüne serdi.
GELENEKSEL ÜRETİM SÜREÇLERİ VE YÜN SEÇİMİ
Kaya, halı üretimine yünün koyundan elde edilmesiyle başlandığını belirtti. Aksaray, Ankara ve Antalya gibi farklı bölgelerden temin edilen yünlerin, günümüzde makinelerde taraklanarak ip haline getirildiğini ifade etti. Bu işlemi geçmişte 'Kirman' adı verilen geleneksel araçlarla gerçekleştirdiklerini, ancak günümüzde modern yöntemlere geçildiğini anlattı.
DOĞAL BOYALAR VE KÖK BOYA GELENEĞİ
Halıların rengini belirlemede kök boyaların önemini vurgulayan Kaya, doğal bitkilerden elde edilen boyaların kalıcılığını ve renk zenginliğini detaylandırdı. Uşak’ın Kara Boyalık köyünde elde edilen kırmızı kök boya ve farklı bitkilerden üretilen diğer renklerin de projede kullanıldığını ekledi. Ayrıca, geçmişte Uşak'ta şap fabrikalarının sadece halı boyama için kurulduğunu hatırlattı.
UŞAK HALILARININ TEKNİK ÖZELLİKLERİ
Uşak halılarının dokuma tekniğine de değinen Kaya, yüzde yüz yün atkı ve çözgü ipliklerinin kullanıldığını belirtti. Türk düğümü adı verilen geleneksel yöntemle her bir metrekarede yaklaşık 90.000 düğüm bulunduğunu ve bu yoğun düğüm sayısının halıların sağlamlığını ve uzun ömürlülüğünü artırdığını ifade etti.
UŞAK HALILARINDA SONSUZLUK SEMBOLÜ
Kaya, özellikle Uşak halılarının simgesi olan "madalyonlu" motiflerin tarihi önemine değindi. Bu motifin sonsuzluğu temsil ettiğini ve Osmanlı döneminde saraylarda kullanıldığını belirtti. Çintemani motifinin Fatih Sultan Mehmet’in kaftanından esinlenerek halılarda yer aldığını ve bu motifin aynı zamanda bereket ve koruyucu anlamlar taşıdığını anlattı.
Türk Düğümlü Halılar Atlası projesinin yalnızca bir kültürel miras projesi değil, aynı zamanda bu değerleri gelecek nesillere aktaracak bir çalışma olduğunu belirten Kaya, projeye katkıda bulunmaktan gurur duyduğunu dile getirdi.
